Zupełnie niedawno miałem okazję obserwować dyskusję: o tym czym jest, a czym nie jest ryzyko operacyjne w funkcjonowaniu przedsiębiorstwia nie-finansowego. Z wyjasnieniami niezwłocznie pośpieszyli specjaliści od ryzyka operacyjnego w bankach, dla których tzw. Komitet Bazylejski określił że jest to „Ryzyko strat wynikające z nieodpowiednich lub zawodnych procesów wewnętrznych, ludzi i systemów lub ze zdarzeń zewnętrznych.
Definicja zgrabna i odpowiednio w załącznikach Basle II uszczegółowiona jednak w dyskusji nie znikła wątpliwość dyskutantów czy „bankowa” typologia ryzyka również w fabryce (mówiąc wprost) by się sprawdziła.
O tym myśląc zasiadłem do tego Bloga 🙂
Nie wchodząc na niebezpieczne pole minowej trochę jałowych typologicznych dyskusji, chciałbym pokazać jak sam, jakiś czas temu przeanalizowałem ryzyka operacyjne w pewnym przedsiębiorstwie… nazwijmy je OMIKRON.

OMIKRON CV (wszelkie podobieństwa są przypadkowe)
Podstawową dziedziną działalności przedsiębiorstwa jest produkcja wodomierzy domowych i przemysłowych, części do wodomierzy i gazomierzy. Uboczną działalnością jest produkcja armatury oraz mebli łazienkowych wysokiej jakości. Omikron zatrudnia ok. 130 pracowników. Łączna powierzchnia produkcyjna wynosi 12 tysięcy m2. Od 2006 roku przedsiębiorstwo spełnia wymagania normy ISO 9001: 2000 w zakresie produkcji wodomierzy, ciepłomierzy i armatury sanitarnej. Dzięki bogatemu i uniwersalnemu parkowi maszynowemu przedsiębiorstwo wykonuje we własnym zakresie oprzyrządowanie technologiczne niezbędne w produkcji wodomierzy, łącznie z formami wtryskowymi.
Przedsiębiorstwo posiada punkt legalizacji wodomierzy ze stołami wodomierzowymi pracującymi w trybie automatycznym, które spełniają wymagania Unii Europejskiej. Ponadto specjaliści Omikron zbudowali samodzielnie wysokiej klasy stanowiska do trwałościowych prób eksploatacyjnych wodomierzy i przetworników przepływu. Badania na tych stanowiskach stanowią podstawę do zatwierdzenia do użytku poszczególnych typów produktów w Głównym Urzędzie Miar.
Przedsiębiorstwo posiada również stanowisko własnej konstrukcji wykonane pod nadzorem Głównego Urzędu Miar, przeznaczone do badania obszaru zrywania sprzęgła magnetycznego w wodomierzach suchych i wpływu magnesu zewnętrznego na metrologię wodomierza.

Typologia ryzyka operacyjnego, która została przyjęta w analizie wyróżnia następujące źródła ryzyka:

OMIKRON: Opis ryzyka operacyjnego

Ryzyko pozytywne
Najistotniejsze, duże ryzyko pozytywne jest związane z wysoką jakością produktów przedsiębiorstwa. Znacznie przewyższają one pod względem jakości i parametrów technicznych tańsze produkty z Chin, a ich charakterystyka może być dostosowywana do specyficznych wymagań lokalnych odbiorców (na przykład wodomierze z czujnikiem nielegalnego zakłócania odczytu za pomocą magnesu).
Produkcja najlepszych na rynku wodomierzy jest możliwa dzięki wdrożeniu polityki jakości, której filarami są wymogi zawarte w posiadanych certyfikatach ISO oraz regulacje ustawowe w zakresie urządzeń pomiarowych. Dlatego polityka jakości jest źródłem dużego ryzyka pozytywnego.
Innowacyjność kierownictwa w zakresie organizacji działalności operacyjnej jest oparta na kilkudziesięciu latach doświadczenia w branży, podobnie jak umiejętność planowania i przewidywania. Ryzyko związane z każdym z tych czynników jest określane przez kierownictwo Omikronu jako umiarkowane.
Ryzyko pozytywne związane ze stosowaną technologią produkcji pozostaje również na niewysokim poziomie, ale jest to świadoma decyzja, wynikająca z rachunku ekonomicznego i obserwacji poziomu technologicznego konkurentów.
Przedsiębiorstwo nie buduje własnej sieci handlowej ani nie ma praktycznie żadnych służb marketingowych. Promocja wyrobów jest efektem bezpośrednich kontaktów handlowych właściciela przedsiębiorstwa z potencjalnymi odbiorcami instytucjonalnymi. Ryzyko związane z relacjami utrzymywanymi z odbiorcami, jak również z dostawcami, właściciel Omikronu określa jako średnie.

Ryzyko negatywne
Wysokie parametry techniczne produktów stanowią również niewielkie, ale nie bez znaczenia ryzyko negatywne dla przedsiębiorstwa. Zakup „zbyt dobrych” innowacyjnych wodomierzy jest często nie na rękę decydentom w spółdzielniach mieszkaniowych. Zmusza bowiem do kompleksowych modernizacji i znacznego wysiłku organizacyjnego.
Choć przedsiębiorstwo ma wysoce innowacyjny charakter, obecnie co najmniej średnie ryzyko jest efektem całkowitej koncentracji najważniejszych funkcji zarządczych w rękach właściciela (tak zwane „przedstawienie jednego aktora”). Dodatkowo, w późniejszym okresie może się pojawić duże ryzyko sukcesji, wynikające z braku odpowiednich osób do kierowania Omikronem w przypadku wycofania się z życia zawodowego obecnego właściciela i zarazem menedżera.

Mapy Ryzyka
Zidentyfikowane ryzyko operacyjne przedstawiają owale z numeracją źródła ryzyka (O1, O2, O3 etc. patrz: tabela powyżej). Oczywiście, w trakcie badania zidentyfikowno również wiele innych rodzajów ryzyka, które zostały umieszczone na Mapie ryzyka. Ale o tym, może już innym razem….